Maagtorsie bij honden

N.B. De teksten van onze hand-outs worden vervaardigd aan de hand van niet alleen wetenschappelijk literatuur, maar van onze eigen inzichten op basis van persoonlijke ervaringen. Daarom kan de informatie voor een deel afwijken van de gangbare literatuur.

LEVENSBEDREIGEND
Een maagtorsie of maagdraaiing is een acute, levensbedreigende afwijking, waarbij onmiddellijk moet worden ingegrepen. "Torsio ventriculi" is de vakterm. Ophoping van lucht in de maag maakt van de maag een ballon. De maag is een asymmetrische ballon, zodat deze bij een bepaalde vulling om zijn centrale as draait. Vroeger wisten we niet beter, dan dat het veroorzaakt werd door gekke bewegingen van de hond bij een volle maag. Die visie is intussen voor een belangrijk deel achterhaald, ofschoon het natuurlijk nooit verstandig is direct na een stevige maaltijd gekke capriolen te maken. Door zwelling en natuurlijk door draaiing worden in- en uitgang van de maag afgeknepen en is er zonder drastische hulp geen weg meer terug. De hond raakt in een ernstige shock, uiteindelijk kan de maag scheuren en het arme dier sterft onder enorme pijnen. De draaiing kan variëren van 90° tot 360° graden. Een extra complicatie is, dat de milt, die aan de maag vastzit ook nog eens meedraait, klem komt te zitten, zwelt (mogelijk scheurt) en de shock en de buikpijn nog eens verergert. Bovendien zal de gezwollen milt de zaak nog eens extra vast zetten.

MAKKELIJK HERKENBAAR
Meestal zien we maagdraaiingen bij de grote rassen, zelden of nooit bij de kleine. Het komt voor op alle leeftijden. De meest voorkomende symptomen zijn:
Frequent en niet productief braken. Heftig braken maar er komt niks, soms wat slijm Overmatig speekselen Opzetten van de buik, wat het duidelijkste te zien is links achter de borstkas Het dier maakt een doodzieke indruk (heftige onrust, of juist heel sloom en slap)

SPOEDGEVAL
Als u de verschijnselen zoals hierboven beschreven zijn herkent, moet u onmiddellijk een dierenarts waarschuwen. Zwelling van de maag kan snel gaan. Als de maag / buik enorm op spanning staat, zal de dierenarts eerst puncteren en de spanning eraf halen. Dat lucht op. Hart en bloedvaten krijgen weer ruimte en kunnen zo weer normaal functioneren. Een tweede maatregel die de dierenarts zal nemen is de hond tegen de vaak zeer ernstige shockverschijnselen behandelen. Daarbij wordt het dier ook aan een infuus gelegd.

BUIS
Vervolgens wordt getracht met een speciaal daarvoor geconstrueerde buis door de gedraaide en dus afgeknelde opening van de slokdarm naar de maag te komen. U zult begrijpen, dat het veel makkelijker gaat als de draaiing niet al te groot is. Bij een draaiing van 360° zal het meestal niet lukken om door de opening te komen zonder beschadiging van het weefsel. Als het lukt om er door te komen, kan de gasophoping door de buis naar buiten. Vaak zien we dan ook al wat voedsel door de buis komen. De voedselresten in de maag kunnen de gasvorming verder verergeren. Het is dan ook van belang, dat deze resten zo goed mogelijk verwijderd worden. Daartoe brengen we een slang aan door de buis, en sluiten deze aan op de kraan. Met behulp van water op lichaamstemperatuur spoelen we net zo lang totdat we alleen nog maar schoon water zien. Natuurlijk zal deze behandeling onder narcose moeten gebeuren. Door deze behandelingsmethode kunnen wij bij een percentage maagdraaiingen voorkomen dat we moeten gaan opereren. Maar natuurlijk moeten we dan nog wel een nabehandeling instellen, die voorkomt dat er weer een recidief optreedt. Omdat de kans op wederom een draaiing toch nog heel groot blijft na de behandeling met ‘de buis’ zal er in de meeste gevallen gekozen worden voor een operatie, waarbij we tevens de maag vast kunnen zetten aan de buikwand. De maag kan dan niet meer draaien, zodat een tweede operatie in de toekomst niet nodig is.

OPERATIE
In gevallen waarbij we met de buis geen resultaat bereiken, moeten we zeker gaan opereren. De maag wordt dan manueel terug gedraaid bij een geopende buikholte. Vaak moet dan ook de milt verwijderd worden omdat die te lang bekneld heeft gezeten. Wij zetten de maagwand vast aan de binnenkant van de buikwand. De maag kan dan niet meer draaien. Toch zien we ook bij deze patiënten nog regelmatig een opgezette maag (gasophoping is immers nog wel mogelijk), zodat ook bij deze patiënten een nabehandeling nodig is. Voor een tweede keer opereren zal niet meer nodig zijn.

PREVENTIEF OPEREREN
Er zijn mensen die ervoor kiezen om preventief de maag vast te laten zetten. Bij grote rassen, die gepredisponeerd zijn voor maagtorsie is dat een heel begrijpelijk verzoek. De vraag rijst of het wel ethisch is om een hond ‘zomaar’ te opereren. In veel gevallen wordt het vastzetten van de maag preventief uitgevoerd tijdens een andere buikoperatie, zoals een sterilisatie. Dan is het natuurlijk geen probleem. In de toekomst zal het vastzetten van de maag via laparoscopie een kleine ingreep kunnen zijn. In dat geval is er zeker iets voor te zeggen om de ingreep bij meer honden preventief uit te voeren.

NABEHANDELING

Voeding
We weten dus inmiddels, dat het meestal begint met gasophoping. Het is waarschijnlijk, dat deze gasophoping veroorzaakt wordt door lucht slikken. Dat zou kunnen komen, omdat de hond misselijk is. We moeten dus proberen het maagdarmkanaal zodanig te "verwennen" dat er geen sprake meer is van misselijkheid en ongewenst lucht slikken. Een belangrijke maatregel is dan ook, dat we de voeding in het vervolg keurig verdelen over het etmaal. Bijvoorbeeld 3 maal met tussentijd van 8 uren. Een gevarieerde voeding maar wel met een vaste samenstelling. Het menu moet bestaan uit zaken die de hond doorgaans goed verdraagt. Voeding die geen diarree veroorzaakt of overmatig boeren en winden. Wijk dan niet meer af van het vaste patroon. Geef dus niet plotseling totaal iets anders. Daarop kan het dier onmiddellijk met een gestoorde maagdarm functie gaan reageren, waardoor kans bestaat op gasophoping, maagdilatatie en torsie.

Probioticum
Een tweede maatregel is het geven van probioticum met extra vezel. Probioticum is niets anders dan een grote hoeveelheid extra darmflora. Normale darm bacteriën die we hard nodig hebben voor het goed functioneren van onze darmen. Ook vezels zijn daarbij onmisbaar.

HOMEOPATHIE

Argentum nitricum
Een van de kenmerkende symptomen van Argentum nitricum is lucht slikken. Als er aanwijzingen zijn dat er regelmatig sprake is van luchtophopingen in de buik: opgezette buik, veel boeren, 'ongemakkelijk' na het eten, winderigheid, of we zien het "toevallig" op een röntgenfoto, dan kunnen we dit middel preventief inzetten. Natuurlijk is het te laat voor Argentum nitricum als de maagdilatatie of torsie in een acute levenbedreigende fase is. In de homeopathie passen we het liefst dat middel toe dat het beste in alle symptomen en kenmerken past bij de individuele patiënt. Het kan dus best zijn dat bij een andere maagtorsie patiënt een ander middel veel beter past. Als het niet goed past werkt het ook niet. Omdat ook stress één van de mogelijke oorzaken of verergerende factoren is, zal in een aantal gevallen een homeopathische type behandeling soelaas kunnen bieden. Extra symptomen die bij Argentum nitricum kunnen passen en de trefzekerheid van het middel kunnen vergroten lezen we in de volgende omschrijving: Het Argentum nitricum-type is een nerveuze en temperamentvolle hond, onrustig, voortdurend angstig en schichtig (als een bang wild dier). Altijd opgejaagd. Het is echter meestal een slanke, kleine hond. En die hebben meestal geen maagtorsie. Klachten treden op, als het dier bang is voor dingen waarvan hij denkt dat ze staan te gebeuren (verwachtingsangst of anticipatieangst). Een voorbeeld van zo'n anticipatieklacht is diarree door angst voor een bepaalde gebeurtenis (bij Gelsemium komt de diarree ná bepaalde voorvallen). Door 'luchtslikken' kan er behalve een gasophoping ook een chronische maagslijmvlies ontsteking ontstaan. Daardoor treedt er een chronische gebrek aan eetlust op. Dikwijls zien we ook een chronische ontsteking van het bindvlies (oog) met veel kleine blaasjes. Argentum nitricum patiënten lijden soms aan epilepsie. Een eventueel optredende epilepsie heeft angst en vergrote pupillen als voorboden (soms al dagen van tevoren); de toeval komt meestal 's nachts. In een aantal gevallen reageren honden met dit Argentum nitricum gedrag toch matig op dit passende middel. Mogelijk is het bij deze honden al tijdens de socialisatieperiode mis gegaan.

Carbo vegetabilis
Carbo vegetabilis is bij uitstek het middel van de gasophoping in het maagdarmkanaal en dan in hoofdzaak in de maag (vergelijk met Lycopodium). De hond boert en stinkt uit de bek. De maagfunctie is vertraagd. Gasophoping treedt vooral op na het eten. Ter voorkoming en ter nabehandeling van een maagdraaiing. Carbo vegetabilis is dus nooit als enige behandeling te beschouwen. Bij een duidelijke dilatatie of torsie kan alleen nog maar het inbrengen van de maagsonde of een operatieve ingreep redding brengen. Ook de shocktoestand bij een maagdraaiing (ook na de operatie) past bij Carbo vegetabilis. Erbij! En dus niet alleen op de homeopathie vertrouwen in acute gevallen.

Petroselinum Oer
Mijn opa gaf het al aan zijn konijnen tegen 'trommelzucht': Peterselie. Het middel is in staat de werking van de gladde spieren van de maagwand te stimuleren.