Ouderdom bij honden

Onze honden worden ouder dan vroeger, net als wij. Dat is natuurlijk prettig maar ook bij honden komt de ouderdom met gebreken. Het is een feit dat wij de meeste van onze honden overleven en dus in ons mensenleven met een aantal ouder wordende honden te maken krijgen. Oudere honden hebben vaak minder zin in spelen of uitgaan en de gedragsveranderingen die gepaard gaan met de veroudering van de hersenen hebben vaak invloed op de verhouding tussen baas en hond. Door dit probleem te herkennen zijn er mogelijkheden om de geestelijke gezondheid van een oudere hond op peil te houden. In lang niet alle gevallen is er overigens sprake van een merkbare aftakeling.

Het is een culturele gewoonte om veroudering als onvermijdelijk te beschouwen. Dankzij allerlei vernieuwingen in de diergeneeskunde zijn dierenartsen in staat om de lichamelijke problemen die bij het ouder worden horen deels op te lossen of in ieder geval af te remmen. Dankzij het gemak van bloeddrukverlagende medicijnen voor hartproblemen, de dieetvoedingen voor bijvoorbeeld nier­patiënten, moderne ontstekingsremmende en pijnstillende medicijnen kan een dierenarts de 'derde' leeftijd van de hond probleemloos aanpakken. Die lichamelijke verbetering van oude honden leidt vaak tot de vraag om aandacht voor gedragsverandering. Wat heeft een hond aan gesmeerde gewrichten en een goed functionerend hart als hij geen zin meer heeft om te wandelen? Nu moet een dierenarts en natuurlijk ook de eigenaar de gedragsveranderingen wel herkennen. Een dierenarts is er in getraind om veranderingen in tal van lichaamsfunctie te herkennen, maar gedragsveranderingen en dan vooral de oorzaak hiervan zijn lastiger te herkennen. Wat zijn nu die veranderingen die veroorzaakt worden door het ouder worden van de hersenen?

DESORIËNTATIE
De hond kan zich niet meer goed oriënteren op zijn omgeving. Dit gaat vaak in het begin heel langzaam, maar kan zich snel uitbreiden. In het begin vergist de hond zich in de juiste voordeur of weet even niet meer de weg in het dagelijkse uitlaatbos. Het kan zelfs uitlopen in het ogenschijnlijk doelloos rondlopen in huis of het zomaar weglopen.

RELATIONELE STOORNISSEN
In het begin lijkt het vaak of de hond doof wordt. Hij reageert namelijk niet meer alert op allerlei geluidsprikkels. Het kan natuurlijk best dat het dier doof wordt en ook minder goed gaat zien. De hond heeft namelijk vaker moeite met het op afstand herkennen van de eigenaren of andere bekenden. Het kan zelfs zo zijn dat de hond dol enthousiast op vreemde mensen afloopt en de buurvrouw straal voorbij loopt. Daarnaast lijkt het alsof de hond moeite heeft met de rangorde in huis, met het vertonen van onderdanig gedrag naar een ranghogere hond bijvoorbeeld. En dit zorgt natuurlijk weer voor allerlei problemen tussen de honden in huis. Ook de band tussen baas en hond kan minder worden, doordat het dier zelf geen initiatieven meer vertoont en ook minder tot een spel uit te dagen is. De hond komt dus minder dan voor heen om aandacht (spel) vragen.
 
 

VERLIES VAN AANGELEERD GEDRAG
Dit geeft vaak de grootste problemen. Onzindelijkheid op zowel urine als ontlasting kan plotseling de kop opsteken. Het alleen zijn kan een probleem wor­den, zowel overdag als 's nachts. Een aantal oudere honden krijgt 's nachts zelfs enorme loopdrang terwijl ze overdag in een zeer diepe slaap vallen. De hond reageert ook minder of soms helemaal niet meer op bepaalde, aangeleerde signalen. Commando's hebben dan geen functie meer. Ook sociale omgangsvormen naar andere honden toe lijken afgeleerd. Dat laatste geeft dan weer problemen met de andere jongere honden in huis, maar ook op straat.

NIET MEER IN STAAT NIEUW LEERGEDRAG TE ONTPLOOIEN
Een ouder wordende hond is minder goed in staat om veranderingen door te maken. Het aanpassingsvermogen gaat achteruit.

EEN VERHUIZING
Nieuwe mensen in huis of nieuwe huisdieren kunnen vaak de oorzaak ervan zijn, dat u voor het eerst merkt dat de hond ouder wordt. Hij heeft meer moeite met zich aanpassen en vaak ontstaat een aantal gedragsproblemen vanaf dit moment. Zo was er de oudere Labrador die na een verhuizing opeens niet meer alleen kon zijn, hij jankte en blafte de hele tijd als hij alleen was. 's Nachts liep hij voortdurend te spoken door het huis. Ook een nieuw gezinslid kan dan plotseling voor veel problemen zorgen, die waarschijnlijk niet waren voorgekomen toen de hond jonger was.

VERLIES VAN MOTIVATIE
Dit is voor de meeste eigenaren vaak het grootste probleem. Het niet meer tonen van initiatief om te gaan spelen, het niet meer waaks zijn of maar met moeite te motiveren zijn om samen een stukje te gaan wandelen zorgt voor een vermindering van de band tussen baas en hond. Althans dat voelen wij zo. Als uw hond niet meer vrolijk de mand uitkomt als u de riem pakt en naar de deur loopt, maar u echt moet soebatten om hem mee te krijgen, is de lol er voor u ook snel af. De wandelingen worden al snel korter en de motivatie om tijdens het wandelen iets met de hond te doen neemt ook af.

SLAAPSTOORNISSEN
Andere grote problemen die al eerder aan de orde zijn geweest zijn de slaap­stoornissen. Het kan zijn dat uw hond veel meer gaat slapen, zeker overdag, of dat hij steeds dieper lijkt te slapen. Maar het kan ook zijn dat uw hond in plaats van 's nachts juist alleen overdag slaapt om 's nachts rond te gaan lopen. Het slaappatroon kan dus veranderd zijn. Normaal vallen honden en wij ook eerst in een lichte slaap om vervolgens dieper te gaan slapen en ook te gaan dromen. Dit is die fase waarin u uw hond soms ziet bewegen in zijn slaap. Sommige honden maken daarbij ook allerlei geluiden, we zien de hond dan 'dromen'. Wij noemen dat de REM-fase (rapid eye movement) of de droomfase. Sommige oudere honden vallen ineens in die onrustige droomfase zonder eerst rustig in slaap te vallen. Ze kunnen dan ook ineens heel onrustig wakker worden, en totaal gedesoriënteerd lijken.

EMOTIONELE STOORNISSEN
Hiermee bedoel ik dat sommige oudere honden sneller angstig gedrag vertonen. Het kan ook zijn dat het dier ergens van schrikt maar veel meer tijd nodig lijkt te hebben om te herstellen. De hond kan bang worden voor dingen of omstandig­heden waar hij voorheen nooit angst voor vertoonde. Verlatingsangst kan dan ontstaan, maar ook bang om in de auto te gaan of opeens bang worden voor bepaalde dieren zoals paarden of koeien. Die angst kan ook omslaan in het tonen van angstagressie. De hond zal dan eerder reageren met agressie op angstprikkels dan voorheen. De meeste eigenaren ervaren dit zelf ook als erg beangstigend.

BIJZONDERE GEDRAGINGEN
Er kan dwangmatig gedrag ontstaan. Bijvoorbeeld het likken van een bepaalde plek op het lichaam, zoals een poot. Dit geeft dan weer aanleiding tot verwon­dingen die meestal niet meer overgaan. De hond blijft er maar aan likken. Verstoorde eetlust kan een verschijnsel van veroudering zijn. Soms dagen niet of nauwelijks willen eten om vervolgens als een wolf een aantal dagen alles te willen eten wat maar enigszins eetbaar is. Een aantal eigenaren vermeldt ook dat het soms lijkt alsof de hond zomaar een tijdje voor zich uit zit te staren. Het kost dan ook moeite om zijn aandacht te krijgen.

WAT KUNNEN WE DAN HIERAAN DOEN?
In eerste instantie moet u als eigenaar de gedragsveranderingen die gepaard gaan met het ouder worden herkennen. U moet er ook van overtuigd raken dat er wel degelijk iets aan te doen is. Dit kan vaak goed in samenwerking met uw dierenarts en een gedragstherapeut voor honden. De dierenarts is noodzakelijk om in eerste instantie alle lichamelijke klachten na te kijken en uit te sluiten. Daarnaast kan uw dierenarts eventueel een gedragsmedicijn voorschrijven, dat kan helpen de aftakelende processen op hersenniveau te verminderen. Maar ook voor u is een belangrijke taak weggelegd. Alleen het geven van een pilletje is onvoldoende om uw 'oude' hond weer wat plezier in zijn leven te geven. U zult, soms onder begeleiding, opnieuw moeten gaan trainen met uw hond. Nu is de training er niet op gericht om de hond allerlei nieuwe dingen aan te leren, maar is vooral gericht op het motiveren om uw hond weer dingen te laten ondernemen. Zoekspelletjes, aandachtoefeningen of het apporteren van allerhande zaken zijn ideale manieren om uw hond te motiveren in het zelfstandig uitoefenen van allerlei handelingen.

TENSLOTTE
De verzorging van veroudering van honden krijgt een steeds grotere plaats in onze samenleving. Het is echter jammer dat veel eigenaren, maar ook dierenartsen en gedragsdeskundigen nog niet volledig op de hoogte zijn van de vele mogelijkheden die er zijn om het leven en daarmee de levensvreugde van hun dier te verbeteren. Dit verbeteren kan gericht zijn op het lichamelijke deel, maar het zou ook gericht moeten zijn op het geestelijke deel van een hond. Een hond bestaat nu eenmaal uit meer dan pezen en spieren die aangedreven worden vanuit de hersenen. Onwetendheid leidt vaak tot verkeerde conclusies of besluiten. De verouderingsproblemen afdoen met: 'hij wordt nu eenmaal ouder en daar is niets tegen te doen' of 'ik wil niet dat hij lijdt, ik heb liever dat hij een mooie dood sterft' kunnen na het lezen van dit artikel niet meer aan de orde zijn. De kennis van het ouder worden van gezelschapsdieren neemt ook een steeds groter deel in van het takenpakket van een dierenarts. Het 'oude gebakje' zal meer en meer de aandacht van dierenartsen krijgen. Gedragsdeskundigen zullen daar dus ook steeds meer mee te maken krijgen. Dus ook de noodzaak voor dierenarts en gedragsdeskundige om ook op dit gebied samen te werken. Waar de één de kennis heeft over de lichamelijke aspecten van het ouder worden en medicijnen, heeft de ander de kennis van gedrag én de kennis van de invloed van bepaalde medicijnen op dat gedrag.

Bron "over dieren" door Lenny Jelsma, dierenarts.

Overgenomen uit de "Nederlandse Herdershonden Club"