Teken

Een teek (een klein bloedzuigend insect) is vervelend omdat hij ondermeer de ziekte van Lyme (de bacterie Borrelia burgdorferi) en de levensgevaarlijke ziekte babesiosis kan veroorzaken.

Veel mensen weten niet dat teken het hele jaar door aanwezig zijn.
Over het algemeen denkt men dat in de winterperiode teken niet actief zijn, terwijl juist door zachte winters veel teken actief blijven en zo in steeds grotere aantallen voorkomen.
teek - zij aanzicht

Babessiosis
Babessiosis is een protozoaire infectie die op malaria lijkt, de teek dient minstens 24 uur te zijn aangehecht om dit over te kunnen brengen.

Lyme-ziekte
De Lyme-ziekte of Lyme-borreliose is een infectieuze aandoening die je kan oplopen nadat je gebeten bent door een besmette teek. Gelukkig zijn niet alle teken besmet, slechts 10% van de teken bevatten een ziekte-verwekkende kiem (Borrelia).

Teek - anatomie

Wat zijn teken?
Teken zijn kleine spinachtige insecten, Ze variëren in grootte van een halve tot enkele millimeters. Ze worden zelden groter dan een centimeter. In Nederland komt de "harde teek" Ixodes ricinus voor. De levenscyclus van een teek begint als een larve en, via diverse tussenstadia, eindigt na 2-3 jaar als een volwassen teek. Teken zijn het actiefst in de periode maart tot oktober. Met name bij vochtig weer zijn ze het meest actief.

Teken zijn parasieten. Ze leven van bloed dat ze opzuigen bij mensen en dieren. Gemiddeld 14% van de teken is besmet met Lyme. Uit een enquête van het RIVM uit 1994 bleek dat in dat jaar 33.000 Nederlanders hun huisarts bezochten vanwege een tekenbeet. Van hen kregen 6500 de ziekte van Lyme.

Uitleg kop teek

De ziekten
De meest bekende ziekte is de ziekte van Lyme. Deze ziekte kan zich zowel bij mensen als bij dieren ontwikkelen. Bij de hond openbaart een tekenbeet zich doordat de teek zelf nog zichtbaar is of er je voelt een bult(je) op de huid van de hond. Bij de hond kan deze bacterie soms gewrichtsproblemen veroor- zaken De belangrijkste risicofactor op besmetting is de tijd die de teek op de huid doorbrengt. De teek neemt er de tijd voor om zich vol bloed te zuigen. Hoe langer dat duurt, hoe groter de kans dat je besmet raakt. Teken moet je dus zo snel mogelijk verwijderen. (binnen 48 uur)

Teken verwijderen
Teken verwijderen gaat eigenlijk best makkelijk. de kunst is om de teek bij de kop te pakken en deze er met een draaiende beweging uit te trekken. Er zijn hiervoor diverse tekentangen verkrijgbaar bij uw dierenwinkel.

Een teek die al in de huid vastzit, moet zo snel mogelijk worden verwijderd, maar wel op een goede manier. De reden hiervoor is met name dat teken ziekteverwekkers bij zich kunnen dragen, waaronder de Borrelia-bacterie die de ziekte van Lyme veroorzaakt. Er zijn echter veel misverstanden over de manier van verwijderen.

Misverstanden over het verwijderen van een teek
Er is veel onduidelijkheid en tegenstrijdigheid over het verwijderen van teken. Volgens sommige bronnen moet een teek absoluut niet worden gedraaid, terwijl andere bronnen juist melden dat de teek alleen moet worden gedraaid, en er niet aan moet worden getrokken.

Een misverstand is dat teken zich in de huid zouden schroeven, en in de tegenovergestelde richting kunnen worden uitgeschroefd. Teken schroeven zich niet in de huid, en kunnen dan ook niet worden uitgeschroefd. Echter, aangezien de hypostoom (steeksnuit) een soort weerhaakjes heeft, zou een licht draaiende beweging verwijdering mogelijk makkelijker kunnen maken. Draaien verhoogt waarschijnlijk wel de kans dat de hypostoom afbreekt. Over het wel of niet draaien van de teek, en met of zonder daarbij te trekken, bestaat onduidelijkheid.

Een ander misverstand is dat teken zouden loslaten als ze worden geïrriteerd met vuur, of door er in te prikken of te knijpen. Teken proberen te stikken door er iets overheen te smeren werkt ook niet. Alle methoden waarbij de teek wordt geïrriteerd, geven de kans dat de teek juist extra speeksel produceert of de maaginhoud opbraakt, waarin zich ziekteverwekkers zouden kunnen bevinden. Met de vingers verwijderen of met een gewone brede pincet geeft ook een kans dat er in de teek wordt geknepen, en wordt dan ook afgeraden.

Aanbevolen methode om teken te verwijderen
Een teek kan waarschijnlijk het beste worden verwijderd met een pincet met dunne uiteinden, of met een speciale tekenverwijderaar (bijv. tekentang/tekenpincet) van goede kwaliteit. Niet elke tekenverwijderaar werkt even goed, vooral kleine teken en volgezogen teken zijn vaak lastig te verwijderen. In alle gevallen moet de teek zo dicht mogelijk op de huid worden vastgepakt bij de kop van de teek, waarbij er niet in het achterlichaam van de teek mag worden geknepen. Er mag ook niet aan het achterlichaam worden getrokken, want dan kan de teek in tweeën scheuren.

Teken steken vaak een beetje scheef in de huid, dus niet loodrecht op de huid.

Desinfecteer het bijtwondje na verwijdering van de teek met alcohol 70% of met jodium, en was de handen goed, liefst met desinfecterende zeep.
Hoe sneller verwijderd, hoe kleiner de kans op besmetting. In de eerste 24 uur is de kans op overdracht van ziekteverwekkers nog relatief klein, maar daarna neemt de kans snel toe. Niet alle teken zijn geïnfecteerd. In Nederland kwam uit het laatste tekenonderzoek dat gemiddeld 23,6% van de teken geïnfecteerd zijn met Borreliae, en teken kunnen ook drager zijn van andere ziekteverwekkers.

Voorkomen
Vermijd contact met struikgewas en hoog gras. Zorg er bij kinderen zeker in risico tijden voor dat alle lichaamsdelen bedekt zijn, Teken kunnen namelijk zelfs door de kleinste openingen naar binnen kruipen. Controleer 's avonds na verblijf in de natuur de huid op de aanwezigheid van teken. Controleer uw hond na elke wandeling doch zeker een keer daags.

Niet doen.
Gebruik nooit alcohol of een sigaret om de teek te verdoven/verwijderen. De teek kan in een reactie juist de inhoud van de maag uitspugen en dat maakt de kans op ziektes alleen maar groter! Een verdoofde, of zelfs een dode teek, is niet gemakkelijker te verwijderen dan een levend exemplaar. Gebruik liefst geen pincet hiermee loopt u namenlijk sneller de kans dat de teek niet in het geheel loskomt en bijv. de kop blijft steken en zodoende voor infecties zorgt. De teek zit alleen met zijn kop in de huid, wat u ziet is alleen het lichaam.

Het aantal teken dat is besmet met de Borrelia-bacterie neemt sterk toe. Een beet van een besmette teek kan bij mensen de ziekte van Lyme veroorzaken, die bij onvoldoende behandeling tot artritis en neurologische klachten leidt.
Dat blijkt uit een landelijk onderzoek, waarmee de Wageningen Universiteit in 2006 is gestart. Een tussenstand van het onderzoek toont aan dat een kwart tot de helft van de teken de besmettelijke bacterie bij zich draagt.

Teken worden behalve in de bossen ook opmerkelijk vaak in tuinen aangetroffen. Vooral uit Schouwen-Duiveland, Amsterdam, Ede en Apeldoorn hebben de onderzoekers veel meldingen binnengekregen.

Gevangen
Voor het onderzoek hebben vrijwilligers op 25 locaties maandelijks teken gevangen. Daarnaast kunnen mensen op www.natuurkalender.nl tekenbeten melden. Gebleken is dat het aantal besmette teken in Nederland veel hoger is dan in de rest van Europa. De Wageningse wetenschappers kunnen de alarmerende cijfers nog niet afdoende verklaren.

Lyme
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft nieuw voorlichtingsmateriaal over bescherming tegen tekenbeten en het voorkomen van de ziekte van Lyme ontwikkeld, dat bij de plaatselijke GGD's te krijgen is. Ook start een speciale kindercampagne. Wandelaars, tuiniers en spelende kinderen zouden zich in elk geval telkens goed moeten controleren op teken op de blote huid. Bij tijdige ontdekking is er een goede behandeling met anitibiotica.
Het Wageningse onderzoek loopt nog tot eind 2007 . Ook starten nieuwe onderzoeken naar effecten van preventie en de mogelijke oorzaken voor de tekenuitbarsting.
Dat zou te maken kunnen hebben met de aanplant van steeds meer recreatiebos, het veranderende klimaat of de groeiende wildstand. Teken groeien namelijk op wilde zwijnen, reeën en grote grazers en verplaatsen zich daarna via kleinere dieren als egels en muizen.